Czym jest umowa pożyczki?
Umowa pożyczki to umowa cywilnoprawna, która zawierana jest między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą w celu przeniesienia na własność pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku. Pożyczkobiorca zobowiązuje się do oddania tej samej ilości pieniędzy bądź rzeczy (tego samego gatunku i jakości) w określonym w umowie terminie, które pierwotnie zostały pożyczone przez pożyczkodawcę.
Ten rodzaj umowy jest czynnością prawną regulowaną przez kodeks cywilny, który umożliwia dobrowolne pożyczanie pieniędzy. Co istotne jest umową konsensualną, nie zaś umową realną i tym samym jej zawarcie polega na zgodnym oświadczeniu woli obu podmiotów. W praktyce to wystarczy i właśnie z racji elastyczności, umowa pożyczki pełni bardzo ważną funkcję w gospodarce jako proste narzędzie umożliwiające pożyczanie pieniędzy i rzeczy pomiędzy dowolnymi podmiotami.
Na podstawie przepisów kodeksu cywilnego pożyczki są udzielane przez takie podmioty jak firmy pożyczkowe, które z reguły posiadają własne wzory umów o pożyczkę odpowiednio skonstruowane przez prawników. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby tego typu czynność prawną podjęły dwie osoby fizyczne. Jeżeli chcesz zostać pożyczkodawcą (lub pożyczkobiorcą od innej osoby fizycznej), to chcąc zachować formę pisemną musisz sam przygotować odpowiedni dokument. Możesz również użyć gotowego wzoru na naszej stronie. Za nim jednak to zrobisz powinieneś zapoznać się z najważniejszymi kwestiami dotyczącymi tej czynności prawnej.
Formy zawarcia umowy o pożyczkę
Umowa pożyczki może być zawarta ustnie oraz pisemnie. Przepisy precyzują sytuacje, w których wskazana jest forma pisemna. Nie dochowanie tej formy może skutkować pewnymi komplikacjami w trakcie procesu sądowego. O kwestii udokumentowania zawarcia pożyczki wspomina art 720 § 2 k.c., który stwierdza, że umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Nie dochowanie formy pisemnej, w przypadku pożyczki przekraczającej tę kwotę nie skutkuje nieważnością jej zawarcia. Przepis ten zastrzega te formę do celów dowodowych ad probationem, a nie pod rygorem nieważności. Oznacza to, że w przypadku braku dokumentacji potwierdzającego umowę, strona pożyczająca ma trudniejszą drogę do jej udowodnienia.
Sytuacja ta wynika z przepisu 74 k.c., który stwierdza, że zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności (…).
Z praktycznego punktu widzenia, każdy pożyczkodawca bez względu na wysokość pożyczanych środków powinien posiadać umowę pożyczki na piśmie. To on jest stroną zagrożoną, która po przez brak odpowiednich dokumentów ryzykuje (przy kwocie ponad 1000 zł) brakiem możliwości udowodnienia zawarcia takiej umowy. Stanie przed sytuacją, w której nawet zeznania bezpośredniego świadka zawarcia umowy nie będą mogły zostać dopuszczone do procesu jako dowód.
Od tej reguły w praktyce występują cztery wyjątki i są nimi:
- brak sprzeciwu strony w powołaniu świadka,
- proces na linii konsument – przedsiębiorca,
- proces na linii przedsiębiorca – przedsiębiorca,
- początek dowodu na piśmie (tj. dokument, który potwierdza zawarcie umowy, może być przedstawiony przez osobę trzecią).
Jak widzisz, jako osoba prywatna i pożyczkodawca jednocześnie, najlepiej będzie jeżeli zabezpieczysz swoje interesy i podpiszesz z pożyczkobiorcą umowę na piśmie. W tym celu możesz użyć wzoru poniżej.
WZÓR umowy pożyczki do ściągnięcia
| Umowa pożyczki pieniężnej WZÓR | POBIERZ |
Najważniejsze elementy umowy pożyczki
Jeżeli zdecydowałeś się zawrzeć umowę pisemnie i jednocześnie sam chcesz ją skonstruować, to powinieneś wiedzieć jakie elementy są nieodłączną częścią tego typu dokumentów.
Konstruując umowę pożyczki pamiętaj, aby zawrzeć:
- podstawowe informacje – oznaczają obie strony, dzięki nim wiadomo kto od kogo pożycza oraz kiedy i gdzie ma miejsce zawarcie umowy. W przypadku osób fizycznych w umowie pożyczki powinny być zawarte:
- data zawarcia
- miejscowość
- strony umowy, w tym:
- imię,
- nazwisko,
- adres,
- pesel,
- data urodzenia,
- numer dokumentu
- przedmiot umowy – mogą być nim pieniądze lub rzecz i w zależności od tego, co jest pożyczane należy w umowie zawrzeć:
- kwotę i walutę (przy pożyczce pieniężnej)
- dokładny opis (przy pożyczaniu rzeczy)
- zasady zwrotu – w tej części umowy, powinno być dokładnie opisane w jaki sposób pożyczkobiorca zwróci pieniądze. Obie strony określają czy płatność nastąpi z:
- odsetkami,
- w formie rat,
- określonym okresem spłaty,
- wskazaniem formy (np. przelewem),
- określeniem szczegółów (np. wakacje kredytowe, wcześniejsza spłata itp.)
- warunki wypowiedzenia – dotyczą zarówno pożyczkobiorcy i pożyczkodawcy. Określają zdarzenia, które dają możliwość wypowiedzenia umowy oraz tego konsekwencje.
- oświadczenie o stanie majątkowym pożyczkobiorcy – w przypadku niewypłacalności pożyczkobiorcy stanowi zabezpieczenie dla pożyczkodawcy.
- potwierdzenie akceptacji warunków poprzez podpisy obu stron – zwieńczenie umowy nadające moc prawną postanowieniom w niej zawartym.
Odstąpienie od umowy pożyczki
Kwestia odstąpienia od umowy pożyczki jest regulowana przez art. 721 k.c. Daje on możliwość pożyczkodawcy na odstąpienie od umowy i nie wydania przedmiotu pożyczki w sytuacji, gdy ze stanu majątkowego pożyczkobiorcy wynikają przesłanki, które świadczą o tym, że zwrot pożyczki jest wątpliwy. Wyjątkiem od tej sytuacji jest wiedza (lub łatwość uzyskania informacji) dającego pożyczkę na temat stanu majątkowego pożyczkobiorcy w momencie zawierania umowy.
Innymi słowy pożyczkodawca może odstąpić od umowy, gdy:
- stan majątkowy pożyczkobiorcy wskazuje na niskie prawdopodobieństwo zwrotu,
- pożyczkodawca o tym nie wiedział lub nie miał możliwości dowiedzenia się, gdy podpisywał umowę.
Stan majątkowy powinien być rozumiany jako ogólna sytuacja finansowa tj. aktywa i wartość zgromadzonego majątku. Co istotne, stan majątkowy musi być obiektywnie wątpliwy. Nie musi z niego wynikać wprost, że zwrot pożyczki jest niemożliwy. Wystarczy, że będzie mało prawdopodobny. W dodatku przy ewentualnej rozprawie sądowej ciężar dowodu spoczywa na pożyczkodawcy, który musi go wykazać. Natomiast pożyczkobiorca może podważać dowód poprzez wykazanie przesłanek świadczących o jego wypłacalności.
Kolejną kwestią jest forma odstąpienia od umowy pożyczki. Jako że sama forma zawarcia umowy nie musi być pisemna, to odstąpienie od niej również nie musi przybierać tej formy. Informacja o odstąpieniu powinna być przekazana w sposób dorozumiany, jednak w przypadku zawarcia umowy pisemnej, jej rozwiązanie (z racji kwestii dowodowych) powinno mieć również taką formę.
Umowa pożyczki w obcej walucie
Spłata pożyczki udzielonej w walucie obcej jest regulowana przez art. 358 k.c.. Przepis ten określa sposób spłaty, a regulacje z niego wynikające możemy zawrzeć w punktach dając tym samym odpowiedzi na najważniejsze kwestie.
- Dłużnik pożyczający w walucie obcej może spłacić pożyczkę w złotówkach, chyba że spłata w obcej walucie jest zastrzeżona przez:
- ustawę,
- orzeczenie sądowe,
- czynność prawną (określenie spłaty w umowie).
- Jeżeli płatność następuje w złotówkach, to przelicznik z waluty obcej powinien być określany według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski (chyba, że ustawa, orzeczenie sądowe, czynność prawna stanowi inaczej).
- W przypadku zwłoki z płatnością, wierzyciel ma prawo żądać od dłużnika spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonywana.
Umowa pożyczki a ustawowe terminy
Przepisy kodeksu cywilnego odnoszące się do bezpośrednio do umowy pożyczki przewidują dwa ważne terminy.
Są nimi:
- termin przedawnienia roszczeń o wydanie przedmiotu pożyczki (art. 722 k.c.) – w sytuacji, w której pożyczkodawca nie wydaje przedmiotu wskazane w umowie, pożyczkobiorca ma prawo rościć o spełnienie tego warunku. Przepisy określają termin przedawnienia o wydanie przedmiotu na 6 miesięcy od momentu, w którym przedmiot powinien być wydany. Po tym terminie roszczenie uważa się za przedawnione i tym samym nie ma możliwości zobligowania pożyczkodawcy do wydania przedmiotu pożyczki.
- termin zwrotu pożyczki (art. 723 k.c) – przepis ten ma zastosowanie w momencie, w którym strony nie określiły terminu zwrotu pożyczki i tym samym jest określany ustawowo na 6 tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę
Obowiązek naprawienia szkody
W przypadku pożyczki dotyczącej rzeczy, która jest w jakiś sposób uszkodzona art. 724 k.c. nakłada obowiązek naprawienia jej przez pożyczkodawcę. Szkoda powinna zostać naprawiona w sytuacji, gdy dający pożyczkę nie poinformował biorącego o wadach danej rzeczy, pomimo że o nich wiedział. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której pożyczkobiorca mógł z łatwością daną wadę zauważyć.
Podobnie jak sama forma zawarcia pożyczki, zawiadomienie o naprawieniu szkody może mieć dowolną formę. Co istotne dyspozytywny charakter tej normy umożliwia jej wyłączenie lub ograniczenie w umowie.
Dodaj komentarz